Hrišćanstvo

Istorija Hrišćanstva

-Rani period
Zvanično, hrišćanstvo je religija koja nastaje u prvom vijeku Nove ere među slijedbenicima Isusa Hrista (Isus Nazarećanin). Rođenje Isusa Hrista prestavlja početak nove ere i novog računanja vremena.
Pod vodstvom Apostola Petra i Pavla, nastajale su hrišćanske zajednice od Jevreja koji su napustili judaizam i okrenuli se Isusovom učenju; te hrišćanske zajednice od nevjernika (ne Jevreja). Može se reći da su temelji hrišćanstva postavljeni 2000 godina prije nove ere, pojavom Avrama, Isaka i Jakova. Avram, Isak i Jakov su predstavljeni kao proroci koji su vjerovali u boga Jehovu (hebrejski: יתזח odnosno jahvh- pravilan naziv je Jahve, a ne Jehova ali se ovaj drugi pojam odomaćio od XIV vijeka). Oni su propovijedali božije riječi među ljudima i tako je narod znao o postojanju Jehove.
Rano hrišćanstvo se pojavljuje na tlu Izraela, koji je tada bili osvojili Rimljana. Za samo tri vijeka, postalo je zvanična religija mnogih država i naroda. Hrišćanstvo se raširilo preko Mediterana, sa progonima od strane rimskih imperatora. Od početka, hrišćani su bili izloženi raznim vrstama terora, uključujući spaljivanja, mučenja, progone itd. Rimski imperator Neron je 64. godine optužio hrišćane za veliki požar u Rimu. Crkva smatra, da su tada pod Nerom, apostoli Petar i Pavle ubijeni u Rimu. Dalje proganjanje hrišćana i crkve se nastavlja i pod devet drugih rimskih imperatora, najviše pod vladavinom Deciusa i Diokleciana.
Nekako od 150. godine hrišćanski učitelji, u svrhu odbrane svoje vjere, počinju sa pisanjem teoloških i apologetskih djela. Ovi autori su znani kao crkveni oci. Posebno znani su bili: Ignjatije antiohijski, Polikarp, Justin, Irinej, Tertulijan, Klement aleksandrijski i Origen.
Na hrišćanstvo su u to vrijeme imale uticaj druge različite vjere kao, gnosticizam i mitraizam. Isto tako hrišćanstvo je apsorbovalo razne elemente od paganskih religija, posebno misternih kultova. O nivou ili stepenu uticaja na hrišćanstvo, mišljenja među naučnicima se dosta razlikuju.
Imperator Konstantin Veliki (4-ti vijek) je 313-te godine ozakonio Hrišćanstvo, a Teodosij I ga 380-te god. proglasio za religiju Rimskog carstva. Konstantin je sazvao Prvi vaseljenski sabor (ili Prvi nikejski sabor) koji je održan u Nikeji u Maloj Aziji tokom maja i juna 325. godine. To je bio prvi vaseljenski sabor Hrišćanske crkve, a njegovom najznačajnijom posljedicom se smatra, donošenje prve objedinjene hrišćanske doktrine tzv. „nikejskog simbola vjere“.

-Milanski edikt
Car Konstantin Veliki koji je vladao od (306. – 337.) 30. aprila 313. godine Milanskim ediktom proglašava ravnopravnost hrišćanstva sa ostalim religijama, i ono 387. godine (74 godine poslije) postaje i zvanična državna religija u Rimskom carstvu. Car Konstantin je bio ambiciozan čovjek koji se za Hrišćanstvo vezao postepeno. U tom postepenom prelazu, udaljavajući se od paganstva, već 315. godine odbija da se popne na kapitol kako bi prinio žrtve pred paganskim hramom boga Jupitera. 319. godine, car je toliko odstupio od paganstva, da je te godine objavio edikt o poništavanju paganskih vjera. Ipak, unekoliko pomirljiva politika prema paganima ostaje na snazi, sve do 323. godine, kada pobjeđuje svog zeta Licinija u borbi za vlast, i kada postaje jedini vladar Imperije.
Poslednjih godina, pred smrt, Konstantin je naredio gradnju ogromne crkve Svetih Apostola u Carigradu, na jednom uzvišenju koje nadvisuje cio grad. Imao je želju da bude kršten na rijeci Jordanu, ali ga je loše zdravlje u tome spriječilo. Neposredno nakon Vaskrsa 337. godine, kršten je u Nikomediji, od strane Jevsevija Nikomedijskog, a umire 22. maja 337. godine na sam praznik Pedesetnice (50 dana po krštenju).

-Srednji vek
U to vrijeme razvijaju se i prvi oblici monaštva. Oko 500-te god. Benedikt je postavio monaška pravila, sa čime je osnovao sistem po kojima su se upravljali manastiri. U 8. vijeku dolazi do problema oko ikona, koje je vizantijska strana promovisala. Konačno, 787. god. na drugom nikejskom saboru, borbe su se okončale u korist ikona i ikonografije.
Izvan granica Rimskog carstva hrišćanstvo se proširilo na Jermeniju, Etiopiju, Persiju i Indiju i među keltska plemena. Za vrijeme Velike seobe naroda, razni germanski narodi su prihvatili hrišćanstvo (Arijska vjeroispovijest (među Gotima i Vandalima)) ali kasnije je Rimokatoličko Hrišćanstvo nadvladalo, počevši sa Francima. Istočnoevropski Sloveni generalno su prihvatili Vizantijski oblik hrišćanstva (kao npr. Rusija 988 god). Kulturne i druge razlike su razdvojile Istočnu i Zapadnu crkvu i napravile Veliku Šizmu (1054 god).
Dolazi do podjele Hrišćanske crkve na Zapadnu (latinski jezik) sa sjedištem u Rimu, i Istočnu (grčki jezik) sa sjedištem u Konstantinopolju, sa značajnijim zajednicama u Egiptu i Siriji. Zapadna i Istočna crkva se ne slažu u mnogočemu prije svega u vezi brojnih administrativnih, liturgijskih i doktrinalnih stvari, od kojih istupa posebno položaj pape u crkvenoj hijerarhiji. Šizma je ostala i do današnjih dana.
Od 7. vijeka, hrišćanstvo je na udaru od Islama koji je osvojio Bliski istok, sjevernu Afriku i većinu Pirinesjkog poluostrva. Slijedili su mnogi vojni konflikti, uključujući: Krstaške ratove, španska Rekonkvista, pad Vizantijske imperije i jugoistočne Evrope pod tursku vlast.

-Protestantska reformacija
Zapadno hrišćanstvo u srednjem vijeku karakterišu sukobi lokalnih vlasti i Papa, razvoj teologije i filozofije. Zbog velikog nezadovoljstva i korupcije u Crkvi, pojavila se potreba po reformaciji. Rimokatolička crkva uspijeva da se obnovi sa Trentskim Savjetom (1545-1563, nakon izdavanja 95 teza 1517 god. od strane Martina Lutera. Ovo je jedan od ključnih perioda u istoriji hrišćanstva kada dolazi do reformacije (Protestantska Reformacija), koja je dovela do pojave brojnih ogranaka u hrišćanstvu iz rimokatoličke crkve. Tako 1534. god. engleski kralj Henri VIII, proglašava sebe poglavarem Anglikanske crkve. A 1536. god. ukidaju se manastiri u Engleskoj, Velsu i Irskoj.
Kao rezultat kolonijalne ekspanzije od strane moćnih država, kao i zbog misionarskog žara, hrišćanstvo se u raznim oblicima proširilo na područja Sjeverne i Južne Amerike, Okeanije, istočne Azije i podsaharske Afrike. U Evropi dolazi do ratova gdje je religija igrala veliku ulogu.

-Novo doba
Sa sve većim prosvjetiteljstvom, hrišćanstvo se suočava sa novim naučnim tumačenjima (npr. heliocentrični sistem i teorija evolucije), tako i sa pojavljivanjem biblijskog kriticizma, skepticizmom i savremene političke ideologije, liberalizmom, nacionalizmom i socijalizmom (komunizmom). Dolazi do pojava dehrišćanizacije tokom Francuske revolucije, Španskog građanskog rata te posebno Oktobarske revolucije.
U 19. i 20. vijeku, razvija se ekumenizam, Harizmatični pokret i fundamentalističko hrišćanstvo. U novije vrijeme privrženost hrišćanstvu u Evropi (posebno zapadnoj) je prilično opalo, gdje se modernizacija i sekularizam učvršćuje.

Hrišćanstvo ili kršćanstvo je abrahamska, monoteistička religija zasnovana na životu i učenjima Isusa iz Nazareta kako su predstavljeni u Novom zavetu.

Nastalo je u Palestini u prvom vijeku naše ere. Obuhvata brojne kršćanske crkve, zajednice i sekte, kojima je zajednička vjera u Isusa Krista, te prihvatanje života u skladu s evanđeljem. Utemeljio ju je Isus Krist (Isus Hrist), a njezini sljedbenici nazivaju se hrišćanima ili kršćanima.

Kršćanstvo pripada tipu povijesne, proročke i objavljene religije, etično-mistične strukture, spasenjski i eshatološki usmjerene. Kroz povijest se raščlanilo na više konfesija (rimokatoličanstvo, pravoslavlje, protestantizam, nestorijanstvo i monofizitstvo) i njima odgovarajućih crkava (Rimokatolička crkva, Pravoslavna crkva, protestantske crkve i istočne pretkalcedonske crkve).

Kršćanska era počinje Isusovim rođenjem, i po njemu je određena nova era.

Hrišćanstvo je najveća svetska religija -- sve frakcije zajedno imaju oko 2,1 milijardi vernika, ili oko jedne trećine svetskog stanovništva.

Isus

Osnivačem hrišćanstva smatra se Isus Krist (hebrejski Jošua) po kome je kršćanstvo i dobilo ime. Isus je obično lično ime, dok Krist znači mesija, pomazanik, od boga poslat. Najnovija istraživanja govore da je Isus ipak istorijska ličnost. Naime, Isusa u svojim delima spominju i nehrišćanski pisci iz prvog veka (Tacit, Josif Flavije). Ipak, osnovni izvor podataka o Isusovom životu, radu i učenju predstavlja Biblija (grčki: “knjige”), sveta knjiga hrišćanstva, odnosno Novi zavet.

Novi zavet je zbirka spisa ideologa i osnivača rane hrišćanske crkve, pisanih na grčkom i delimično na jevrejskom jeziku u prvom i drugom veku nove ere. Inače, i sam Isus je govorio aramejski. Ovaj jezik danas je mrtav. Novi zavet sadrži ukupno 27 spisa kanonizovanih u nekoliko faza zaključno sa četvrtim vekom, iako su svi tekstovi bili dovršeni do sredine drugog veka. Sadrži četiri jevanđelja (grčki: evangelion - dobra vest) i to po Mateji, Luki, Marku i Jovanu. Prva tri jevanđelja su sinoptička. Novi zavet takođe sadrži ranu crkvenu istoriju (dela apostolska), dvadesetjednu poslanicu i jednu apokalipsu (otkrovenje Jovanovo).

Upravo četiri jevanđelja predstavljaju izveštaj o Isusovom životu, o njegovim kazivanjima i delima. Prema Bibliji, Isus je začet bezgrešnim začećem. Ideja da je Isusa rodila devica trebalo bi da ispuni verovanje iz Starog zaveta da je on Sin Božiji. Prema istorijskim podacima rođen je u 31. godini vladavine rimskog imperatora Avgusta, u Betlehemu, u Judeji, majke Marije, u siromašnoj jevrejskoj porodici, koja se sklonila u Galileju. Galileja je planinska oblast zapadno od reke Jordan i Galilejskog jezera. Prema Josifu Flaviju kod Jevreja su u to vreme postojale tri filozofske struje: fariseji, sadukeji i takozvani esenci. Treba napomenuti da je Isus bio poput rabina (hebrejski: učitelj, poznavalac pisma), odnosno jevrejski sveštenik i da je on ustvari iznutra reformisao jevrejsku religiju.

U Isusovo vreme Palestina je imala izvesnu autonomiju u okviru Rimskog carstva, a vlast u Palestini su držali fariseji. Esenci nisu prihvatali Zakonik koji je po mnogo čemu bio gotovo nepodnošljiv i koji su fariseji nametnuli narodu, i zbog toga su (esenci) bili prezreni i izolovani od strane sadukeja i fariseja. Isus je i sam poticao iz siromašnih krugova koji mahom nisu poštovali zakonik i koji su najviše bili pogođeni donošenjem istog. Braneći interese svih Jevrejskih plemena Isus se sukobio sa sadukejima i farisejima, doveli su do njegovog hapšenja i razapinjanja na krstu. Isusov sudija bio je Poncije Pilat. Prema Bibliji, Isus je nakon tri dana Uskrsao iz mrtvih, svojim vaskrsnućem pobedio smrt, vratio se Bogu Ocu i otvorio vrata raja. Najveći kršćanski praznici su Uskrs i Božić. Božić je posvećen Kristovom rođenju, dok Uskrs slavi Kristovo Uskrsnuće.